Stikstofakkoord lost de milieuproblemen niet op

©Shutterstock

Het langverwachte stikstofakkoord is er eindelijk. De Vlaamse regering is opgelucht, maar bij zowel de kleine boeren als de milieuorganisaties is er veel kritiek te horen.

In het stikstofakkoord staat dat de Vlaamse regering de boeren die vrijwillig stoppen flink zal vergoeden. Sommigen krijgen tot 130 procent van de waarde van hun bedrijf. Landbouwers die investeringen doen om duurzamer te worden, kunnen tot 65 procent van die investeringen terugkrijgen. Ook wie delen van zijn grond niet meer bemest, kan rekenen op steun. In totaal legt Vlaanderen daarvoor 3,6 miljard euro op tafel.

Onderzoek naar impact

De meest vervuilende landbouwondernemingen moeten tegen 2030 sluiten. Ze krijgen wel nog de kans om op minder schadelijke vormen van landbouw over te schakelen. Dat kan bijvoorbeeld akkerbouw of kleinschalige ecologische landbouw zijn.

Bedrijven die minder dan 0,028 procent uitstoten van de stikstof die een nabijgelegen natuurgebied kan verdragen, krijgen sowieso een vergunning om verder aan landbouw te doen. Voor wie meer vervuilt, maar de 0,8 procent niet overschrijdt, komt er een onderzoek naar de impact op de natuur. Dat laatste is een toegeving aan CD&V, de regeringspartij die lange tijd dwarslag om een akkoord te vinden.

Slecht voor familiale landbouw

Bij kleinere landbedrijven en jonge boeren zijn er veel kritische geluiden over het stikstofakkoord te horen. Varkenskweker en bio-ingenieur Bertjan Olivier vindt de hoerastemming binnen de Vlaamse regering over het bereikte akkoord ‘een beetje walgelijk’. Olivier heeft met Menapii een circulair landbouwbedrijf, wat wil zeggen dat het als doel heeft groenafval en mest optimaal te hergebruiken.

‘Dit is een zwarte vrijdag voor familiale landbouw’’, zegt hij in De Standaard. ‘Dit hele plan gaat voorbij aan het principe van circulaire landbouw. Het stikstofakkoord verplicht boeren om luchtwassers te installeren, wat nefast is voor open stallen. De stal wordt dichtgetimmerd, wat slecht is voor het dierenwelzijn.’

Niet alle milieuproblemen opgelost

Milieuorganisaties sluiten zich bij de kritiek aan. ‘Met technologische oplossingen verschuif je de problemen alleen maar’, oordeelt Heleen De Smet, landbouw- en voedingsexpert bij de Bond Beter Leefmilieu (BBL). ‘Luchtwassers slurpen energie en water. Uitgerekend in Vlaanderen, dat kampt met een grote waterstress, zet je in op een oplossing die veel water nodig heeft. Dit landbouwmodel biedt ook geen oplossing voor het methaanprobleem. We moeten de methaanuitstoot afbouwen met 30 procent tegen 2030, terwijl hij nu fors toeneemt.’

Ook kleinere boeren, zoals Bertjan Olivier, zien het milieu de dupe worden, omdat de intensieve veeteelt aan het langste eind zal trekken. ‘In dit scenario hebben we in het beste geval iets gedaan aan stikstof, maar krijgen we meer mest, meer uitstoot van broeikasgassen, meer invoer van soja en kunstmest, meer vervuiling van de waterlopen.’ Met andere woorden: nu is er enkel een focus op stikstof en zijn grotere en dus meer vervuilende landbouwbedrijven bevoordeeld. Daardoor raken andere milieuproblemen niet opgelost en kunnen die zelfs nog erger worden.